Jedna z najsłynniejszych polskich powieści, w ktĂłrej wykreowany został jeden z najbardziej popularnych bohaterĂłw popkultury.

Nikodema Dyzmę spotykamy w obskurnej spelunie, gdzie prĂłbuje zarobić na chleb, jako fordanser. Do Warszawy przybył z KresĂłw w poszukiwaniu pracy. Wcześniej był urzędnikiem na poczcie w Łyskowie, ale w wyniku kryzysu stracił tę pracę i teraz nie wiedzie mu się w znalezieniu nowego zajęcia.

Przez przypadek w jego ręce trafia zaproszenie na raut dyplomatyczny, ktĂłry ma się odbyć w Hotelu Europejskim. Dyzma decyduje się tam pĂłjść, mając nadzieję, że wmiesza się w tłum gości i po prostu dobrze zje.

Na przyjęciu stara się nie wadzić nikomu, jednak w pewnym momencie jakiś gość uderzeniem w łokieć wytrąca mu z ręki talerz z sałatką. Dyzma reaguje na to bardzo ostro, czym niespodziewanie zdobywa najpierw podziw, a potem spore pieniądze, jako zadatek przyszłej pracy...

Powieściowy pierwowzĂłr Nikodema Dyzmy zrodził się z potrzeby... zemsty. Tadeusz Dołęga-Mostowicz, jako młody dziennikarz popełnił artykuł, w ktĂłrym niezwykle krytycznie odniĂłsł się do rządĂłw JĂłzefa Piłsudskiego. Obrońcy marszałka postanawiają dać mu nauczkę. Skatowany autor wpadł wĂłwczas na pomysł napisania powieści będącej satyrą na polityczny salon dwudziestolecia. GłĂłwnym bohaterem uczynił bezrobotnego urzędniczynę z prowincji, ktĂłry w zawrotnym tempie osiąga sukces na szczytach władzy.